Patron

  27 listopada 1998 r. szkole nadano imię Pawła Ksawerego Brzostowskiego.

PAWEŁ KSAWERY BRZOSTOWSKI 1739-03-30 – 1827-11-17

     Wiekowe nieliczne drzewa i mury dawnego majątku – to pozostałości tzw. Republiki Pawłowskiej. Pomysłodawca republiki, kanonik, pisarz i reformator Paweł Brzostowski, urodzony w Mosarzu pod Duniłowiczami (obecnie terytorium Białorusi). W wieku 13 lat  wybiera stan duchownego. Studjuje w na uniwersytecie Wilenskim w seminarium jezuitskim, później w Warszawskiej akademii ksieży misjonarzy. Kontynuje naukę w prestyżowym Colegium Clementium w Rzymie. W 1767 Brzostowski od Korsaka nabył majątek Stary Merecz, gdzie    założył republikę i nazwał swoim imieniem Pawłow. Powierzchnia 3 mil kwadratowych, czyli 1630 ha (w/g innych źródeł majątek liczył 3040 ha, z których użytki rolne zajmowały 1668 ha), resztę stanowiły lasy Puszczy Mereckiej.

   Wkrótce po nabyciu majątku na prawym brzegu rzeki Mereczanki stanął niewielki, ale wybudowany zgodnie z wzmogami ówczesnej mody, pałac. W zasadzie parterowy, tylko po bokach i w centrum widoczne były nadbudowy piętra. Fasadę stanowiła weranda z potężnymi kolumnami, podpierającymi balkon na piętrze wewnątrz.

Przyjdzie ten czas    gdy przesądów posągi zwalone 

 Dopuszczą, aby było twe imię święcone.

 Stań teraz Chreptowiczem    i Zamoyskim w parze,

Którym ludzkość buduje    wieczyste ołtarze.

 Przyjmijcie mój hołd proszę    Wyście moje pany,

  Że człowiek Wam podobny    nie jest Wasz poddany”.

,,Pszez stosowne reformy, mądre zarządzanie i oświatę do prawdziwej wolności i szczęścia…”      P.K. Bžostowski

  Tak pisał Józef Wybicki  po powrocie z majątku Brzostowskiego.

Słowa przyznania i aprobaty poety, współautora hymnu „Jeszcze Polska nie zginęła” nie były czystą pochwałą,
 mialy w podstawie bowiem szereg pokaźnych reform, które stanowiły niemal rewolucję w ówczesnej gospodarce feudalnej. 

1769 r. – utworzenie „Rzeczypospolitej Pawłowskiej”.

 Paweł Brzostowski zniósł pańszczyznę i zastąpil ją czynszem. Republika pasiadała swoją konstytucję, parlament, wojsko, szkołę dla cholpskich dzieci, kasę wzajemnej pomocy. W roku 1791 Sejm Rzeczypospolitej zatwierdził reformy przeprowadzone w Republice Pawłowskiej

 

  Wprowadzone obowiązkowe nauczanie elementarne dla dzieci.  Zimą przeprowadzano „dni akademickie” dla obywateli Republiki. System wychowania i nauczania zawier
ał elementy ekonomii gospodarstwa domowego,rolnictwa,kultury etyki i estetyki. W Pawłowie działał teatr. Odbywały się spotkania kulturalno- wychowawcze. Były to dyskusje, wieczorki dla młodzieży, można było korzystać z obszernej biblioteki P.Brzostowskiego.  Profesor teologii Wilhelm Kalinski oto takie słowa skierował do pawłowian:

,,Jesteście wolni, ziemia wasza matka. Nidgy więcej nie zaznacie  głodu”

W mini państwie nad Mereczą mieszkało wówczas około 800 osób. Były cztery młyny, browar, trzy karczmy. Republika miała swój sztandar, herb, biła monety.

     Domy i mieszkania włościan pawłowskich zaskakiwały wszystkich, którzy dobra Brzostowskiego odwiedzali. Zabudowania stanowiły wizytówkę zamożności i wysokiej kultury tamtejszych chłopów. Ściany wznoszono z ociosanych, gładkich bali, w domach obowiązywały szklane okna i murowane wyprowadzone na dach kominy, wewnątrz – kaflowe piece i kuchnie. Przy domach – koniecznie ogrody i sady.W 1772 roku zatwierdzona Ustawa dla mieszkancow Turgiel. Powstaje druga szkoła początkowa . Po epidemii w 1788 roku do Pawłowa przyjechał felczer.

     W 1794 roku Rzeczpospolita Pawłowska podzieliła losy państwa. Milicja pawłowska brała udział w powstaniu kościuszkowskim. Paweł Brzostowski przekazał znaczne sumy pieniężne władzom polskim, zaopatrzył wojska polskie w żywność oraz zapasy paszy dla koni.

  Dzielnie walczyła milicja z regularnymi wojskami carskimi. Losy jednak były przesądzone.  Paweł Brzostowski sprzedał majątek hrabiemu Moszyńskiemu i wyjechał za granicę do Saksonii, gdzie kupuje folwarek w Drezdnie. Pozniej wyjezdza do Włoch i mieszka w Watykanie. Znał osobiscie  Kardynała i Papierza.

  Do Turgiel wraca w 1800 roku.  W 1824 roku zostaje proboszczem w Rukojniach .Zmarł w 1827 roku w wieku 88 lat. Pochowany w kosciele w Rukojniach

 Nowi właściciele majątku aż do śmierci Brzostowskiego tolerowali większość zasad Ustawy pawłowskiej, która ostatecznie utraciła swoją moc dopiero po stłumieniu powstania 1831 roku.